Τι είναι ο λεμφαδένας φρουρός και ποια η σημασία του λεμφαδένα φρουρού στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού
Ο φρουρός λεμφαδένας είναι ο πρώτος(-οι) λεμφαδένας(-ες) στον οποίο οδηγούνται καρκινικά κύτταρα εάν φύγουν από τον όγκο του μαστού, πριν ξεκινήσουν τη διασπορά τους (1- 4 λεμφαδένες).
Με τη μέθοδο του φρουρού λεμφαδένα εξετάζεται αν ο καρκίνος του μαστού έχει διεισδύσει προς τους λεμφαδένες της μασχάλης. Η πληροφορία αυτή είναι πολύ σημαντική, διότι αν ο καρκίνος έχει προχωρήσει, πρέπει να αφαιρεθούν οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες (πάνω από 10) και να αποσταλούν για παθολογοανατομική εξέταση. Αν ο καρκίνος δεν έχει προχωρήσει (δηλαδή η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα είναι αρνητική), τότε οι λεμφαδένες αυτοί δε χρειάζεται να αφαιρεθούν. Η ασθενής γλιτώνει μιαν άσκοπη μεγάλη επέμβαση και κάποιες πιθανές επιπλοκές από το λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης (μούδιασμα στην περιοχή, λεμφοίδημα και διαταραχή στην κινητικότητα του άνω άκρου).
Ενδείξεις βιοψίας φρουρού λεμφαδένα
Η βιοψία φρουρού λεμφαδένα γίνεται στις περισσότερες των περιπτώσεων διηθητικού καρκίνου του μαστού, με κλινικά αρνητικούς λεμφαδένες της μασχάλης, ταυτόχρονα με τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου.
Πώς γίνεται η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού
Πριν από το χειρουργείο την ίδια ημέρα η ασθενής οδηγείται στο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής. Εκεί γίνεται μία μικρή υποδόρια έγχυση ραδιοϊσοτόπου γύρω από τη θηλή του μαστού στον οποίο υπάρχει ο καρκίνος. Το ραδιοϊσότοπο οδηγείται στους λεμφαδένες φρουρούς και χαρτογραφείται με γ-κάμερα. Ο πυρηνικός ιατρός σημειώνει με μαρκαδόρο το σημείο στο δέρμα κάτω από το οποίο βρίσκεται ο λεμφαδένας φρουρός.
Στη συνέχεια η ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο και αμέσως μετά την αναισθησία γίνεται μία δεύτερη υποδόρια έγχυση στη θηλή με μπλέ χρωστική η οποία οδηγείται επίσης στο λεμφαδένα φρουρό. Με τη βοήθεια ενός μηχανήματος ραδιοανιχνευτή (Geiger) μέσα στην αίθουσα του χειρουργείου επιβεβαιώνουμε τη θέση του λεμφαδένα φρουρού και με μία μικρή τομή στο δέρμα τον βρίσκουμε και τον αφαιρούμε.
Η μπλέ χρωστική μας βοηθάει οπτικά να τον βρούμε ευκολότερα, αλλά και δίνει διπλή ασφάλεια στον εντοπισμό του.
Αφαιρούνται αυτοί και μόνο αυτοί οι λεμφαδένες (το πολύ μέχρι 4 τον αριθμό) και αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση.
Ποιός πρέπει να κάνει τη μέθοδο του φρουρού λεμφαδένα;
Ο ειδικός χειρουργός μαστού φυσικά. Πρέπει όμως να την έχει διδαχθεί και εκτελέσει σε διαπιστευμένο κέντρο μαστού με καταμετρημένα ποσοστά επιτυχίας. Αλλιώς η μέθοδος δεν είναι αξιόπιστη. Ο χειρουργός μαστού και ο παθολογοανατόμος πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι και να ακολουθούν συγκεκριμένα πρωτόκολλα. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση που χρησιμοποιείται χρωστική αντί ραδιοφαρμάκου ή συνδυασμός των δύο μεθόδων.
Πρέπει να πούμε ότι σε όλα τα διαπιστευμένα κέντρα μαστού της Ευρώπης επιβάλλεται να γίνεται η μέθοδος του φρουρού λεμφαδένα (gold standard) για τη σταδιοποίηση της μασχάλης και όχι ο κλασσικός πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός μασχάλης που συνοδεύεται από αυξημένη νοσηρότητα.
Την τελευταία 7ετία στη Μ. Βρετανία, η μέθοδος αυτή θεωρείται απαραίτητη για τη χορήγηση άδειας λειτουργείας μονάδων μαστού (κρατικές και ιδιωτικές).
Στο Κέντρο Μαστού Ρόδου εφαρμόζουμε ευρέως την τεχνική του λεμφαδένα φρουρού, χρησιμοποιώντας ως ραδιοανιχνευτή στο χειρουργείο το Europrobe CE 0459 της εταιρείας Meriday.